Για τους περισσότερους από μας τα μαλλιά αποτελούν τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζουμε τον εαυτό μας στον κόσμο γύρω μας και έχει συχνά άμεσο αντίκτυπο στη αυτοπεποίθησή μας. Εκτός από την επίδραση στην εξωτερική εμφάνιση, έχουν επίσης και λειτουργίες όπως προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και από εξωγενής παράγοντες και ρύθμιση της θερμοκρασίας του σώματος. Με εξαίρεση τις παλάμες και τα πέλματα, ολόκληρη η επιφάνεια του σώματος καλύπτεται από τρίχες.
Η δομή της τρίχας
Κάθε τρίχα αποτελείται από το στέλεχος και τη ρίζα. Το στέλεχος είναι το ορατό τμήμα της τρίχας που προεξέχει από την επιδερμίδα και η ρίζα βρίσκεται στο εσωτερικό του δέρματος και εκτείνεται μέχρι και το υπόδερμα. Περιβάλλεται από τον θύλακα της τρίχας (ένα περίβλημα δέρματος και συνδετικού ιστού), ο οποίος συνδέεται επίσης με έναν σμηγματογόνο αδένα και τον ανελκτήρα μυ. Η ρίζα καταλήγει σε ένα κωνοειδές άκρο, τον βολβό, στο κάτω μέρος του οποίου εισέρχεται η θηλή. Ο βολβός περιέχει επίσης και όλα τα απαραίτητα μητρικά κύτταρα για την ανάπτυξη των τριχών και αποτελεί το ‘εργοστάσιο’ παραγωγής των τριχών.
Αν κάνουμε μια τομή στην τρίχα θα διακρίνουμε τρεις στοιβάδες: την επιδερμίδα ή περιτρίχιο, που δρα προστατευτικά και αποτελείται από κερατινοκύτταρα που περιέχουν κερατίνη, τον φλοιό, όπου περιέχεται η μελανίνη, η χρωστική των μαλλιών, και τον μυελό, που αποτελεί τον πυρήνα της τρίχας και παρέχει θερμομόνωση.
Η μοριακή δομή της τρίχας αποτελείται από πεπτιδικές αλυσίδες που διαπλέκονται ελικοειδώς μεταξύ τους, σχηματίζοντας ίνες κερατίνης.
Ο κύκλος ζωής της τρίχας
- Αναγενής φάση, είναι η φάση ανάπτυξης, όπου τα βλαστοκύτταρα του βολβού ενεργοποιούνται, πολλαπλασιάζονται και διαφοροποιούνται. Το 90% της συνολικής ποσότητας τριχών ενός ατόμου βρίσκεται σε αυτή τη φάση και η διάρκειά της διαφέρει ανάλογα με την εντόπιση της τρίχας (πχ οι βλεφαρίδες και τα φρύδια έχουν μικρή αναγενή φάση, ενώ στις τρίχες των μαλλιών μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια).
- Στο τέλος της αναγενούς φάσης, η ρίζα της τρίχας διαχωρίζεται από τη θηλή και ξεκινά η καταγενής φάση, όπου γίνεται παύση του πολλαπλασιασμού και τα επιθηλιακά κύτταρα του βολβού αποπίπτουν. Η διάρκεια αυτής της φάσης είναι 2 έως 4 εβδομάδες.
- Όταν η τρίχα έχει αποχωριστεί τελείως από τη θηλή, η παροχή αίματος διακόπτεται και ξεκινά η τελογενής φάση, στην οποία τα μαλλιά ωθούνται σταδιακά έξω από το δέρμα και τελικά πέφτουν (περίπου 100 τρίχες αποβάλλονται καθημερινά). Διαρκεί συνήθως 3 μήνες και το 6 με 8% των μαλλιών βρίσκεται σε αυτή τη φάση.
Βιβλιογραφία
- Hirt P. A., Ralf P. (2019). Chapter 1 - Healthy Hair (Anatomy, Biology, Morphogenesis, Cycling, and Function). Elsevier. Alopecia, 1-22. https://doi.org/10.1016/B978-0-323-54825-0.00001-6
- Hoover E, Alhajj M, Flores JL. Physiology, Hair. [Updated 2022 Jul 25]. In: StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2022 Jan. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499948/
- Wall, D., Meah, N., Fagan, N., York, K., & Sinclair, R. (2022). Advances in hair growth. Faculty reviews, 11, 1. https://doi.org/10.12703/r/11-1
InformedHealth.org. Cologne, Germany: Institute for Quality and Efficiency in Health Carε, 2006. What is the structure of hair and how does it grow? [2019 Aug 29]. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK546248/ - Schneider, M. R., Schmidt-Ullrich, R., & Paus, R. (2009). The hair follicle as a dynamic miniorgan. Current biology: CB, 19(3), R132–R142. https://doi.org/10.1016/j.cub.2008.12.005
- Botchkarev V. A., Kishimoto. J. (2003). Molecular Control of Epithelial–Mesenchymal Interactions During Hair Follicle Cycling. J Investig Dermatol Symp Proc. 8:46–55. https://doi.org/10.1046/j.1523-1747.2003.12171.x